پرسشنامه علائم مریضی کودکان-بیش فعالی (اسپرافکین و همکاران؛1992)

پرسشنامه علائم مریضی کودکان-بیش فعالی ابزار غربالگری برای شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی بوده است که عبارات آن بر اساس ملاک‌های تشخیصی راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی تدوین شده است. پرسشنامه علائم مرضی کودکان شامل فهرست 21 اختلال رفتاری و هیجانی از جمله اختلال نقص توجه – بیش فعالی است (سلیمان نژاد، 1376).

نسخه‌ی اولیه پرسشنامه با نام فهرست اسپرافکین، لانی، یونیتات و گادو در سال 1984 توسط اسپرافکین، لانی، یونیتات و گادو بر اساس طبقه بندی DSM-III تهیه گردید و بعدها به دنبال تجدید نظر در سال 1987 نسخه CSI-3-R آن نیز ساخته شد. تا اینکه CSI-4 در سال 1992 با ظهور چاپ چهارمین راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی با تغییرات اندکی نسبت به نسخه‌های قبلی توسط گادو و اسپرافکین تجدید نظر شد (توکلی زاده و همکاران، 1375). آخرین ویرایش پرسشنامه علائم مرضی کودکان CSI-4 همانند نسخه‌های قبلی دارای 2 فهرست والدین و معلم می‌باشد.

فهرست والدین: این فهرست دارای 112 عبارت است که 41 عبارت آن (گروه عبارت A,B,C) مربوط به ارزیابی اختلالات رفتاری مخرب و کمبود توجه می‌باشد. در پژوهش حاضر تنها از عبارات گروه A که مربوط به اختلال نقص توجه – بیش فعالی می‌باشد استفاده شده است. هر یک از عبارات این فهرست در یک مقیاس 4 درجه‌ای که از هیچ‌گاه تا بیشتر اوقات می‌باشد مشخص می‌گردد.

فهرست معلمان: این فهرست دارای 79 عبارت است که 35 عبارت آن (گروه عبارت A,B,C) مربوط به ارزیابی اختلالات رفتاری مخرب و کمبود توجه می‌باشد. در پژوهش حاضر تنها از عبارات گروه A که مربوط به اختلال نقص توجه – بیش فعالی می‌باشد استفاده شده است. تعداد عبارات در گروه A هم در فهرست والدین و هم در فهرست معلم 18 گویه می‌باشد که شبیه به هم هستند.

تعریف مفهومی متغییر پرسشنامه :

پرسشنامه استاندارد بیش فعالی: چهارمین راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی مشخصه اصلی این اختلال را الگوی مستمر در فقدان توجه و بیش فعالی-تکانشگری می داند که در مقایسه با افرادی که در همان سطح از رشد قرار دارند. فراوان تر و شدیدتر است (انجمن روانپزشکی آمریکا، 2000). بارکلی (1988)  به نقل از علیشیری (1392)، اختلال نقص توجه – بیش فعالی را چنین تعریف کرده است

” اختلال نقص توجه – بیش فعالی، اختلال رشدی فراخنای توجه/ تکانشگری / و یا بیش فعالی و نیز رفتارهای قاعده‌مند است که در آن این کمبودها به طور قابل ملاحظه‌ای نامتناسب با سن قبلی کودک است.

نشانه‌ها را به طور قابل ملاحظه‌ای نافذ و موقعیتی هستند، معمولاً در طول زمان مزمن یا پایدارند و نتیجه مستقیم تاخیر شدید زبان، ناشنوایی، نابینایی، اوتیسم یا روان پریشی دوران کودکی نیستند” (به نقل از مفتاق، 1388)

تعریف عملیاتی متغییر پرسشنامه :

منظور از کودکان مبتلا به نقص توجه – بیش فعالی در این پژوهش، نمره‌ای است که فرد در پرسشنامه علائم مرضی کودکان (CSI-4) به دست می آورند.

مولفه های پرسشنامه :