پرسشنامه خود ناتوان سازی جونز و رودوالت SHS

پرسشنامه خود ناتوان سازی  : مقیاس خود ناتوان سازی (SHS)  توسط جونز و رودوالت برای اندازه گیری خود ناتوان سازی  تهیه و تنظیم شده است .این مقیاس مشتمل بر 25 ماده است. پاسخ  به پرسش ها در مقیاس 6 درجه ای لیکرت از 0 تا 5 تنظیم شده است.

• روایی و پایایی:

پرسشنامه استاندارد همسانی درونی این مقیاس در سطح قابل قبولی است (آلفای 79% ) پایداری مقیاس با بازآزمایی طی یک ماه برقرار بود و همچنین داده های جمع آوری شده در نمونه های مختلف نشان دهنده روایی همگرا و واگرا است.

در پژوهش نیکنام و همکاران (1389)    نیز اعتبار این مقیاس به روش همسانی درونی توسط پژوهشگران بررسی شد و ضریب آلفای کرونباخ 69% به دست آمد. روایی محتوایی هم توسط 5 کارشناس مورد تایید قرار گرفت.

دکنر محمود حیدری و همکاران به بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس خود ناتوان سازی پرداختند که داده های جمع آوری شده از 49 آزمودنی در مورد مفهوم بودن ماده های مقیاس نشان داد میانگین 7/89 تا 9/81 ، انحراف استاندارد 55/0 تا 2/58 و چولگی 1/28 تا 5/51 است. این شاخص ها، مبین مفهوم بودن ماده های مقیاس برای پاسخ دهندگان است. چولگی منفی ماده ها نیز نشان دهنده تجمع پاسخ آزمودنی ها در سمت راسیت پیوستار یعنی ” مفهوم بودن” است.

نتایج پژوهش نشان داد که 23 ماده از 25 ماده مقیاس خود ناتوان یسازی روی سه عامل جای می گیرند : عامل اول با 9 ماده نشان دهنده خلق منفی، عامل دوم با 7 ماده نشان گر تلاش و عامل سوم با 7 ماده نشان گر عذرتراشی است . نتیجه به دست آمده با نتایج پژوهشی که رودوالت در سال 1990 روی ساختار عاملی مقیاس خود ناتوان سازی با بار عاملی بالاتر از 40/0 روی دو عامل جای می گیرند که عامل های به دست آمده را عامل عذر تراشی و عامل تلاش نامید. پژوهش حاضر نشان داد که 9 ماده از 11 ماده باقی مانده مقیاس بر روی عاملی جای دارند که نشان دهنده خلق منفی است. برگلاس و جونز یکی از منابع خود ناتوان سازی را عزت نفس نامطمئن می دانند و معتقدند وقتی که فرد در معرض ارزیابی قرار می گیرد و دریافت تقویت های اجتماعی نیز وابسته به عملکرد است، نگران می شود و احتمال شکست هر چند که ضعیف باشد برایش سخت می شود.

دانلود پرسشنامه رودوالت اضطراب اجتماعی را با خود ناتوان سازی مرتبط می داند زوکرن و همکاران بین خودناتوان سازی و مقابله اجتنابی همبستگی مثبت گزارش کردند. نتایج مطالعه آنان نشان داد که در موقعیت های استرس زا انتظار می رود افراد خود ناتوان ساز بر جنبه های منفی موقعیت متمرکز شوند و در مقابل چالش ها عقب نشینی کنند.

Ross و همکاران نشان دادند که یکی از کارکردهای افسردگی به عنوان شکلی کلی از خود ناتوان سازی، کاهش مسئولیت در مقابل شکست هاست.

Warner  و Moore دریافتند دانشجویانی که از راهبردهای خودناتوان سازی بیشتر استفاده می کنند.

هیجانات منفی بیشتری در آن ها دیده می شود و از طریق کناره گیری از مسایل به مقابله با فشار روانی می پردازند. از این رو خلق منفی عاملی پایه ای در خود ناتوان سازی است. بر اساس تعاریف تلاش ناکافی از علایم بارز خودناتوان سازی رفتاری است و ادعای وجود موانع ( عذر تراشی) از علایم خودناتوان سازی ادعایی است. از این رو در این مقیاس جمع نمره عامل خلق منفی با نمره معکوس شده عامل تلاش نشان دهنده خود ناتوان سازی رفتاری و نمره عامل خلق منفی به علاوه نمره عامل عذر تراشی نشان دهنده خودناتوان سازی ادعایی است و جمع نمره دو عامل خلق منفی و عذر تراشی با نمره معکوس شده عامل تلاش نشان دهنده خود ناتوان سازی کلی است.

در این پژوهش همبستگی بالا و معنی دار عوامل، زیر مقیاس ها و نمره کل خود ناتوان سازی با عزت نفس دهنده روایی توافقی مقیاس خود ناتوان سازی است. نتیجه به دست آمده با نظریه ها و پژوهش های انجام شده در مورد خودناتوان سازی، مبنی بر این که یکی از سازه های اصلی مرتبط با خود ناتوان سازی عزت نفس است، همخوانی داشت.

ضریب همبستگی به دست آمده از اجرای مقیاس خود ناتوان سازی با فاصله زمانی 15 روزه نشان داد که عوامل، زیر مقیاس ها و نمره کل خودناتوان سازی در دو اجرا دارای همبستگی بالا و معنی 47/0 برای عامل تلاش تا 86/0 برای نمره کل است که با نتایج حاصل از پژوهش Strbe در مورد تحلیل خودناتوان سازی در 1986 که پایایی مقیاس را با روش آزمون مجدد 76/0 گزارش کرده بود، همخوانی داشت.

بررسی مقیاس خود ناتوان سازی با روش بررسی همسانی درونی نشان دهنده آلفای 6/0 برای عوامل تلاش و عذر تراشی تا 77/0 برای نمره کل خودناتوان سازی است و با توجه به سایر ویژگی های روان سنجی مقیاس حاکی از همسانی درونی قابل قبولی است که نتیجه آمده آلفای 74/0 گزارش شده در پژوهش Strebe همخوانی داشت.

نتیجه ای که مقیاس 23 ماده ای خودناتوان سازی از روایی و پایایی بالایی برخوردار است و با توجه به این که خودناتوان سازی راهبردی رفتاری است که می تواند روی موفقیت فرد در موقعیت شغلی، تحصیلی و ارتباطی تاثیر منفی داشته باشد و با سازه های روان شناختی مانند عزت نفس، افسردگی، اضطراب، اهمال کاری و کمال گرایی نیز رابطه دارد. همچنین مقیاس خودناتوان سازی در تشخیص افراد خودناتوان ساز در موقعیت های مشاوره ای، درمانی، تربیتی و پژوهشی کاربرد دارد.