پرسشنامه سواد رسانه ای تامن (1995)

پرسشنامه سواد رسانه ای: پرسشنامه سواد رسانه ای توسط تامن(1995) معرفی شده است، پرسشنامه 59  گویه­ای برای سنجش متغیرهای سواد رسانه ای در سه بعد (رژیم مصرفی، ویژگی­های پیام، نقد پیام) از نوع طیف 5 گزینه ای لیکرت (خیلی کم(1)، کم (2)، تا حدودی (3)، زیاد (4)، خیلی زیاد (5)) را شامل می شود، سوالات پرسشنامه در پژوهش عزیزی(1393)، طراحی و اعتباریابی شده است.

تعاریف نظری و عملیاتی

میزان سواد رسانه­ای:

پرسشنامه استاندارد سواد رسانه ای مجموعه ای از چشم اندازهاست که ما به طور فعالانه برای قرار گرفتن در معرض رسانه از آن بهره برداری می کنیم تا معنای پیام هایی را که با آنها مواجه می شویم تفسیر کنیم.سواد رسانه ای به عنوان متغیر وابسته در این تحقیق در نظر گرفته شده است. که در این پژوهش می توان سواد رسانه ای را بر اساس نظر الیزابت تامن، مانند فیلتری داوری کننده است؛ جهان متراکم از پیام، از لایه های فیلتر سواد رسانه ای عبور می کند تا شکل مواجه با پیام معنادار شود. بنابراین پیام رسانه ای در سه لایه عمل می کند.  تعاریف مفهومی و عملیاتی سواد رسانه ای را بر اساس الگوی الیزابت تامن  این گونه ارائه داد: یعنی 1) لایۀ اول (رژیم مصرفی). 2) لایۀ دوم (ویژگی­های پیام). 3) لایۀ سوم (نقد پیام). مورد استفاده سواد رسانه ای  در پژوهش حاضر عبارتند از:

1. لایۀ اول؛ رژیم مصرفی:این بعد از سواد رسانه ای به اهمیت برنامه ریزی شخصی در شیوۀ استفاده از رسانه ها (رژیم رسانه ای)؛ به این معنا که مخاطب به انتخاب برنامه هایی که بیشتر مورد توجه اوست اقدام می کند و به صورت مشخصی از تلویزیون، ویدئو، بازی های الکترونیکی، فیلم ها و دیگر رسانه ها استفاده می کند و میزان مصرف را کاهش می دهد(تامن، 1995: 2).

تعریف عملیاتی:

دانلود پرسشنامه در این تحقیق برای بعد رژیم مصرفی از طریق 18 گویه، علاقه به تکنولوژی جدید، قبل از اینکه به خرید یک وسیله جدید فکر کنم ترجیج می­دهم که صبر کنم تا تولیدات تکنولوژی جدیدتر، ارزان­تر و بهتر شود، وابستگی امروزی مردم به تکنولوژی، تماشای تلویزیون، گوش دادن به رادیو، گوش دادن به موسیقی، استفاده از موبایل، استفاده از اینترنت، خواندن روزنامه یا مجله، تماشای ویدئو یا دی وی دی، بازی کامپیوتری، استفاده از یک شبکۀ رادیویی/ تلویزیونی ثابت،  معمولاً از قبل می­دانم که چه برنامه­ای را قرار است ببینم یا بشنوم، قصد قبلی برای استفاده از  رادیو  یا تلویزیون ندارم، مایلم از کنداکتور روزانه برنامه­ها را انتخاب کنم، مایلم مرتب شبکه­ها/ ایستگاها را عوض کنم، مایلم چیزی را که همه مردم تماشا/ گوش می­کنند، تماشا و گوش کنم، از طریق روزنامه یا زیر نویس تلویزیون در جریان برنامه­ها قرار می­گیرم سنجیده می­شود.

2. لایۀ دوم؛ ویژگی­های پیام:در این بعد از سواد رسانه ای مخاطب به جنبه های نامحسوس تر رسانه توجه دارد و به پرسش ها و موضوع های عمیقی مانند چه کسی از ارسال پیام سود می برد و چه کسی ضرر می نماید، می پردازد(همان،2).

تعریف عملیاتی:

در این تحقیق برای بعد ویژگیهای پیام از طریق 23 گویه،تا چه حد به تکنیک­های زیبایی شناسانه و سلیقه ایجاد کننده یک وب گاه توجه دارید، تا چه حدبه تکنیک­های فنی شکل دهنده یک پیام رسانه­ای توجه می­کنید، بررسی اینکه صفحه وب به چه منظوری و توسط چه کسانی تولید شده است، تا چه حد موضوع سریال­های تلویزیونی به زندگی واقعی شما نزدیک است، تا چه حد حس می­کنید سریال­های تلویزیونی چیزی را به شما می­آموزند، تماشای  اخبار شبکه­های سراسری تلویزیون، گوش دادن به اخبار شبکه خبر صدا و سیما، گوش دادن  به اخبار رادیو ، مطالعه روزنامه های جام جم، کیهان، شرق، اطلاعات، خبرگزاری فارس، نگاه کردن به تله تکست، دنبال کردن اخبار در وب سایت ها، دنبال کردن اخبار در سایت یاهو، چک کردن اخبار در ایمیل، تماشای شبکه جام جم، مطالعه روزنامه های منطقه ای، ملی و محلی، دوست دارم اطلاعات بیشتری در مورد نحوۀ کار رسانه­ها بدانم، ولی نمی­دانم به کجا مراجعه کنم، کافیست که یک رسانه برنامه­های خوب تولید کند و این مهم نیست که چه کسی مالک آنهاست یا آنها چطور تأمین مالی می­شوند سنجیده می­شود.

3. لایۀ سوم؛ نقد پیام:این بعد از سواد رسانه ای مهارت های لازم برای تماشای انتقادی[1] رسانه ها را ارائه می دهد. مخاطب با این مهارت ها به تجزیه، تحلیل و پرسش دربارۀ چارچوب ساخت پیام و جنبه های جا افتاده در آن می پردازد(همان، 2).

تعریف عملیاتی:

در این تحقیق برای بعد نقد پیام از طریق 18  گویه، رسانه­ها باعث انزوای بیشتر مردم در جامعه شده­اند، رسانه­ها به جهت جذب مخاطبان بیشتر اخبار و اطلاعاتی را که به صورت کذب و غیر واقعی است منتشر می­کنند، انتقاد از عملکرد مسئولان از وظایف رادیو و تلویزیون است، گویندگان خبری رادیو و تلویزیون حق دارند تحلیل­ها و قضاوت­های خود را در اخباری که پخش می­شود مطرح کنند، رادیو و تلویزیون جای طرح دیدگاه­ها و نظرات احزاب و گروه­های سیاسی نیست، باید رسانه­ها را آزاد بگذایم که خلاق و شفاف باشند، سانسور برخی برنامه ها، برنامه­های رسانه از سطح درک و نیاز مردم پایین­تر است، رسانه­ها تنها بخش تفریحی و زندگی ما هستند، در بسیاری از مسائل، دیدگاه من با دیدگاه­هایی که تلویزیون تبلیغ می­کند متفاوت است، رسانه­ها همه ابعاد زندگی امروز ما را متأثر کرده­اند، تا چه حد فکر می­کنید که موضوعات خاصی در سریال­ها و برنامه­ها بزرگ نمایی می­شوند، دیدن برنامه­های خشن باعث افزایش رفتارهای خشن در کودکان می­شود، احتمال چاقی در بین کسانی که بیشتر تلویزیون نگاه می­کنند بیشتر است، رسانه­ها باعث کاهش مطالعه در بین افراد شده­اند، رسانه­ها باعث سردی روابط در بین خانواده­ها شده­اند، رسانه­ها باعث افزایش اختلاف زناشویی شده­اند، رسانه­ها باعث افزایش فردگرایی و انزوای افراد شده­اند سنجده می­شود.

[1].Critical Viewing