توضیحات

پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی (اورگان و کانوسکی؛ ۱۹۸۳)

پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی  اورگان و کانوسکی شامل 15 گویه و شامل ابعاد (نوع دوستی، وجدان، جوانمردی، رفتار مدنی، ادب و ملاحظه) می باشد. و اقای اسلامی در سال 1386 در پژوهش خود از آن استفاده کرد. و بر اساس طیف لیکرت (کاملا موافقم تا کاملا مخالفم) نمره گذاری شده است  و الفای کرونباخ به دست آمده بالای 0/70 می باشد.

تعریف مفهومی متغییر پرسشنامه

پرسشنامه استاندارد پودساکف معتقد است، رفتار شهروندی سازمانی رفتاری اختیاری است که جز شرح وظایف شغلی و یا رفتار­های نقشی نمی­باشد و در تعهد استخدامی کارکنان قرار نگرفته است و کاملا انتخابی می­باشد و کوتاهی در آن هیچ گونه تنبیهی را بدنبال ندارد (پودساکف و همکاران،2000 به نقل از شائمی و محمودی،1388).

تعریف عملیاتی متغییر پرسشنامه

در این پژوهش منظور از  رفتار شهروندی سازمانی  نمره­اي است كه کارکنان به سوالات 15 گویه ای   پرسشنامة رفتار شهروندی سازمانی  می­دهند .

مولفه های پرسشنامه و پرسشنامه:

رفتار شهروندی سازمانی

نوع دوستی:

به تمایل برای کمک و مساعدت به دیگران بدون انتظار پاداش یا جبران مساعدت، «نوع‌دوستی» گفته می‌شود. نمونه‌ی متداول نوع‌دوستی در خارج از محیط کسب‌وکار این است که مثلا شخصی به خاطر خرابی خودروی همسایه او را به محل کارش برساند و در قبال این کار انتظار پول بنزین یا کاری برای جبران آن را نداشته باشد.

در کسب‌و‌کار، رفتار نوع‌دوستانه به طور کل به کار یا پروژه‌ای مرتبط می‌شود که افراد روی آن کار می‌کنند. رفتار نوع‌دوستانه در گروه می‌تواند داوطلب شدن برای کار بر روی پروژه‌ای خاص، کمک یا مساعدت داوطلبانه به سایر کارکنان در انجام کارها و سایر وظایف‌شان یا انجام داوطلبانه‌ی کارهای دیگر برای کمک به کاهش حجم کار سایر کارکنان باشد.

احترام

به رفتار مؤدبانه و ملاحظه‌کارانه نسبت به دیگران، «احترام» می‌گویند. احترام در خارج از محیط کار شامل رفتارهایی از جمله پرسیدن حال و احوال دیگران یا پرسیدن وضعیت سلامتی فرزند همسایه می‌شود. در محیط کسب‌و‌کار، احترام در قالب رفتارهایی از جمله جویا شدن در خصوص موردی که یکی از همکاران قبلا آن را مطرح کرده بود، پرسیدن از یک همکار در خصوص مشکلات کار پروژه یا مطلع ساختن همکاران در خصوص تعهدات پیشین یا هرگونه مشکلی باشد که ممکن است باعث پایین آمدن حجم کاری آنها یا عدم حضور آنها در محیط کار شده است.

جوانمردی

«جوانمردی» به معنی عدم نمایش رفتار منفی در هنگامی است که هیچ چیز طبق برنامه پیش نرفته یا مواقعی که چیزی ناراحت‌کننده، سخت، ناامید‌کننده یا منفی رخ می‌دهد، تعریف می‌شود. در خارج از محیط کسب‌و‌کار، جوانمردی معمولا در ارتباط با مسائل ورزشی رخ می‌دهد، مثلا ناجوانمردی ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که وقتی تیم یک بازیکن فوتبال می‌بازد، شروع به ناسزاگویی و مشاجره با هم‌تیمی‌های خود می‌کند. در محیط کسب‌وکار، جوانمردی معمولا در ارتباط با موضوعاتی مثل شکایت از کار، حجم‌کاری یا اتفاقات منفی در خصوص کار است.

وظیفه‌شناسی

«وظیفه‌شناسی» رفتاری است که میزان قابل قبولی از خودکنترلی و نظم و انضباطی را به نمایش می‌گذارد که بیش از حداقل الزامات مورد انتظار آن وضعیت است. در محیط کسب‌و‌کار، وظیفه‌شناسی زمانی مشاهده می‌شود که یک کارمند نه تنها خواسته‌های کارفرمای خود از قبیل به موقع حضور داشتن و انجام به موقع وظایف را برآورده می‌سازد بلکه پا را از آن نیز فراتر می‌گذارد.

فضیلت اجتماعی

«فضیلت اجتماعی» یعنی رفتاری که یک فرد به نمایندگی از سازمان خود و در حمایت از سازمان در خارج از فضای رسمی نشان می‌دهد. نمونه‌هایی از فضیلت مدنی در محیط کسب‌وکار عبارتند از بیان مزایا و خوبی‌های محیط کار در حضور دوستان، اعضای خانواده و آشنایان، حضور در رویدادهای سازمان مثل رویدادهای خیریه یا مهمانی‌های جمع‌آوری کمک و در کل حمایت تمام‌قد از سازمان و توانایی‌های آن حتی در خارج از محیط کار.